حجیت استصحاب کلی از دیدگاه امام خمینی - س - و میرزا حسن بجنوردی
نویسندگان: موسوی بجنوردی،محمد؛ شریعتی نجف آبادی،الهام

علوم اجتماعی :: پژوهشنامه متین :: پاییز 1391 - شماره 56) علمی

هر گاه مکلف نسبت به حکم شرعی، یا موضوع حکم شرعی، یقین داشته باشد، سپس نسبت به بقای امر یقینی پیشین، شک کند استصحاب جاری می‌شود، مانند آن که فردی پیش از این به طهارت داشتن خود یا کر بودن آبی یقین داشته و اکنون برای وی در بقای طهارت یا کریت آب شک عارض شده است، طهارت داشتن یا کر بودن آب را استصحاب می‌کند و در نتیجه آثار طهارت همچون جواز مس آیات قرآن و دخول در نماز، و آثار کریت آب مانند عدم انفعال آن به ملاقات نجس بر آن مترتب می‌گردد.

منشا شک در استصحاب
منشأ شک نیز یا اشتباه امر خارجی است (شبهه موضوعیه) مانند شک در حدوث یکی از نواقض وضو همچون خواب و یا اشتباه در حکم شرعی (شبهه حکمیه)، مانند شک در بقای طهارت پس از خروج مذی. از سویی دیگر، شک، گاه از جهت مقتضی است؛ یعنی داشتن استعداد و قابلیت ذاتی برای بقاء، مانند شک در بقای شب و روز، و گاه از جهت عروض رافع. در صورت دوم، شک یا در وجود رافع است، مانند شک در حدوث بول و یا در رافع بودن موجود، مانند رطوبتی که بین بول و ودی مردد باشد.

حجیت استصحاب
اقوال مختلفی در حجیت استصحاب وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:

1. حجیت به طور مطلق.
2. عدم حجیت به طور مطلق.

3. حجیت، تنها در قلمرو احکام جزئی و موضوعات خارجی، نه احکام کلی.
4. حجیت، تنها در صورت شک در رافع یا حصول غایت، نه شک در مقتضی. از برخی کلمات کسانی که قول دوم به آنان نسبت داده شده، این قول، استظهار شده است.

5. حجیت در صورتی که دلیل مستصحب، شرعی باشد نه عقلی.

فرهنگ نامه اصول فقه
مشخصات کتاب

عنوانو نام پدیدآور : فرهنگنامه اصولفقه/ تهیه و تدوینمرکز اطلاعات و مدارکاسلامی.
مشخصات نشر : قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگاسلامی:حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی، معاونت پژوهشی1389.

مشخصات ظاهری: 919ص.؛ 21/5×29/5سم.
فروست : مرکز اطلاعات و مدارکاسلامی10

شابک: 250000 ریال978-600-5570-54-0 : ؛ 250000 ریال(چاپ دوم) ؛ 280000 ریال(چاپ سوم)
یادداشت :چاپ دوم: 1389.

یادداشت :چاپ سوم: تابستان1390.
یادداشت : بالایعنوان: فرهنگنامه علوم اسلامی/ اصولفقه.

یادداشت :کتابنامه :ص.[915 - [919
موضوع: اصولفقه– دایره المعارفها

شناسه افزوده : مرکز اطلاعات و مدارکاسلامی
شناسه افزوده : پژوهشگاه علوم و فرهنگاسلامی

شناسه افزوده :حوزه علمیه قم. دفتر تبلیغات اسلامی. معاونت پژوهشی
1389 44ف/BP147/2 : بندیکنگره رده

رده بندیدیویی: 303/297

شمارهکتابشناسیملی: 204