تسلیم در برابر حق
این فضیلت اخلاقی سبب پیشرفت علم و دانش انسان و پرهیز از گمراهی ها و گام نهادن در صراط مستقیم است و این فضیلت اخلاقی جز برای مؤمنان و صالحان و کسانی که از حبّ ذات افراطی دورند و از وابستگی های تعصبّ آلود قوی و گرایشهای گروهی برکنارند حاصل نمی شود .
تسلیم در برابر حق نشانه ایمان ، سلامت فکر و روح ، بالا بودن سطح فرهنگ و تهذیب نفس است . قرآن مجید خطاب به پیامبر اسلام (ص) چنین می فرماید : « فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا »، « به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن حقیقی نخواهند بود، مگر آنکه تو را در آنچه میان خود نزاع واختلاف دارند به داوری بپذیرند؛ سپس از حکمی که کرده ای دروجودشان هیچ دل تنگی و ناخشنودی احساس نکنند، وبه طور کامل تسلیم شوند[1] و در جای دیگر می فرماید :« وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ۗ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا » ، « و هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد هنگامی که خدا و پیامبرش کاری را حکم کنند برای آنان در کار خودشان اختیار باشد؛ و هرکس خدا و پیامبرش را نافرمانی کند یقیناً به صورتی آشکار گمراه شده است.[2]
البته تسلیم به عنوان یک فضیلت اخلاقی به دو معنا استعمال می شود ، یکی تسلیم در برابر حق که نقطه مقابل تعصبّ و لجاجت و تقلید کورکورانه است و دیگر تسلیم در برابر قضا و قدر الهی و خواسته های او ، در برابر اعتراض و نارضایی و ناشکری. اما بحث در اینجا معنای اول است . [3]
[1] - سوره نساء ، آیه 65
[2] - سوره احزاب ، آیه 36
[3] -ناصر مکارم شیرازی، با همکاری جمعی از فضلا ، اخلاق در قرآن ، ج 2