#سیر_و_صیرورت_انسان
قرآن کریم از سیر انسان به «صیرورت»، یاد کرده است. تفاوت صیرورت با سیر در این است که سیر (با سین) به معنای حرکت است که در همهٴ اجرام زمینی و آسمانی، وجود دارد …
سیر و صیرورت انسان
قرآن کریم از سیر انسان به «صیرورت»، یاد کرده است. تفاوت صیرورت با سیر در این است که سیر (با سین) به معنای حرکت است که در همهٴ اجرام زمینی و آسمانی، وجود دارد. اما صیرورت (با صاد) یعنی تحوّل و شدن و از نوعی به نوع دیگر و از منزلتی به منزلت دیگر و از مرحله ای به مرحلهٴ دیگر، تکامل یافتن.
یک خودرو که در بزرگراهی شتابان به پیش میرود و نیز میوه ای که مرحله های گوناگون را پشت سر میگذارد، هر دو در حرکت اند. اما اوّلی به نحو سیر و دومی به نحو صیرورت؛ زیرا اگر چه میوه هم از خاک، حرکت کرده و از راه ریشه، جذب درخت شده و بعد به مرحله شکوفه رسیده و پس از آن به میوهٴ کال و خام و سپس رسیده و پخته و بعد هم در کارخانه به عصارهٴ آن میوه تبدیل شده است و برخی از این حرکت ها سنّتی و بعضی صنعتی است، اما این حرکت به نحو صیرورت و تحوّل است نه به منهاج سیر صرف و حرکت بحت.
نیز عطر خوش بویی که شامه ها را مینوازد وفضا را عطر آگین میسازد، تحوّل خود را از خاک، آغاز کرده وحالت های بوته وغنچه و گل وگلاب را پشت سرگذاشته و این گونه، «شده است». این شدن را که حرکتی درونی است، صیرورت گویند.
انسان ها نیز که بیاستثنا در حال سیر و حرکت اند، صیرورت و تحول و شدن را پیش رو دارند که نهایت آن، لقای حق (تبارک و تعالی) است؛ زیرا هر کدام،
چهره ای دارند که رهبری آن چهره به دست خداست: ﴿ولکلّ وجهة هو مولّیها﴾. کسی که به سوی فضیلت و عدالت و استقلال و آزادی از غیر خدا و تواضع و فروتنی و پاکدامنی و امانت و… حرکت میکند، سیر الی الله دارد و کسی که به سوی رذیلت ها پیش میرود نیز به ملاقات خدا میرود. اما اوّلی به لقای أرحم الرّاحمین میرسد و دومی به ملاقات اشدّ المعاقبین. نه در صورت اول، شخص دیگری غیر از انسانِ صالح، تحسین میشود و نه در صورت دوم، دیگری غیر از فرد طالح توبیخ میگردد؛ زیرا:
اگر بار، خار است، خود کشته ای ٭٭٭٭ وگر پرنیان است، خود رشته ای
آن که نرم گفتار و نرم رفتار و نرم خوست، گویی در جامهٴ پرنیان و حریر آسوده است و آن که در حال تهاجم و خیانت و مزاحمت برای دیگران است، گویی بستری از تیغ، فراهم آورده و خود را به درد و رنج، گرفتار ساخته است:
چه آساید به هر پهلو بغلتد ٭٭٭٭ کسی کز خار سازد او نهالین
منبع: کتاب صورت و سیرت انسان در قرآن
تألیف آیتآلله جوادی آملی
سیر و صیرورت انسان