#تفسیر_آیه_45_سوره_عنکبوت
«اتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ ۖ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ ۗ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ ۗ وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ»
#ترجمه_آیه
«(ای رسول ما) آنچه را که از کتاب (آسمانی قرآن) بر تو وحی شد (بر خلق) تلاوت کن و نماز را (که بزرگ عبادت خداست) به جای آر، که همانا نماز است که (اهل نماز را) از هر کار زشت و منکر باز میدارد و همانا ذکر خدا بزرگتر (و برتر از حدّ اندیشه خلق) است، و خدا به هر چه (برای خشنودی او و به یاد او) کنید آگاه است.»
نکته ها
در این آیه خداوند به پیامبرش دستور تلاوت قرآن و نماز را در کنار هم داده و این به خاطر آن است که قرآن و نماز دو منبع نیروبخش مىباشند. خداوند که به پیامبرش از یک
جلد 7 - صفحه 150
مسئولیّت سنگین خبر مىدهد، «إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلًا ثَقِیلًا» «1» به او مىفرماید: براى انجام این مسئولیّت سنگین، از دو منبع نیروبخش کمک بگیر:
یکى تلاوت قرآن. «وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا» «2»
و دیگرى نماز شب. «إِنَّ ناشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلًا» «3»
البتّه علاوه بر این آیه، نماز و قرآن، بارها در کنار هم آمده است؛ از جمله: «یَتْلُونَ کِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ» «4» و «یُمَسِّکُونَ بِالْکِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ» «5»
براى جمله «لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ» چند معنا بیان شده است:
الف: نماز، بزرگترین ذکر الهى است. به دلیل آیهى «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی» «6» که نماز را ذکر خداوند مىداند.
ب: یاد خدا (و حضور قلب)، بالاتر از ظاهر نماز است.
ج: یاد خدا براى انسان از همه کارها برتر است.
د: یاد خدا، براى جلوگیرى از فحشا و منکر بالاتر از هر اهرم دیگر است.
ه: یاد خدا از شما، بزرگتر از یاد شما از خدا است. (البتّه این معنا با توجّه به روایات در ذیل آیه «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ» «7» برداشت شده است. «8»)
به پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله گفته شد: فلانى هم نماز مىخواند و هم خلاف مىکند، فرمود: «ان صلاته تنهاه یوما» «9» بالاخره نماز او روزى نجاتش خواهد داد.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کسى دوست دارد قبولى یا ردّ نمازش را بداند، ببیند نمازش او را از فحشا و منکر باز داشته است یا نه. سپس امام علیه السلام فرمود: «فبقدر ما منعته قبلت منه» «10» به اندازهاى که نماز، انسان را از منکرات باز مىدارد، به همان اندازه قبول مىشود.
«1». مزمّل، 5.
«2». مزمل، 4.
«3». مزمل، 6.
«4». فاطر، 29.
«5». اعراف، 170.
«6». طه، 14.
«7». بقره، 152.
«8». تفسیر نورالثقلین.
«9». تفسیر مجمعالبیان.
«10». تفسیر مجمعالبیان.
جلد 7 - صفحه 151
پیام ها
1- تنها آشنایى با مفاهیم، تلاوت و آموزش قرآن کافى نیست، بلکه عمل لازم است. «اتْلُ- أَقِمِ»
قرآن و نماز، در رأس برنامههاى تربیتى است. «اتْلُ- أَقِمِ»
3- رابطه پیامبر با مردم از طریق تلاوت آیات قرآن و ابلاغ اوامر خداوند به آنان و رابطه او با خدا از طریق عبادت و نماز است. «اتْلُ- أَقِمِ»
4- در تبلیغ و ارشاد، حکمت و آثار دستورها دینى را بیان کنیم. «أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»
5- در پیشگاه خداوند، نماز از عظمت و جایگاه خاصّى برخودار است. «أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ» (تکرار کلمهى «صلاة»)
6- نقش اصلاحى نماز در فرد و جامعه حدسى و پیشنهادى نیست، بلکه قطعى است. «إِنَّ الصَّلاةَ» (کلمهى «انّ» و جملهى اسمیه)
7- اگر نمازِ انسان، او را از فحشا و منکر باز نداشت، باید در قبولى نماز خود شک کند. «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى»
8- گسترش کارهاى نیک و معروف، به طور طبیعى مانع رشد منکر است.
«الصَّلاةَ تَنْهى»
9- علم خداوند، ضامن اجراى صحیح دستورهاى اوست. «وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ»
10- در نماز، انواع راز و رمزها، هنرها و سلیقهها نهفته است. «ما تَصْنَعُونَ»
#منبع:تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی ، ج8، ص: 143
آیه 45 سوره عنکبوت