#نکات_ادبی_تفسیر_سوره_نور_ادب_پوشش
#قسمت_اول
«قُلْ لِلْمؤمنینَ یَغُضُّوا مِنْ أبصارِهم و یَحْفَظُوا فُروجَهُمْ ذلکَ اَزْکی لَهُمْ، اِنَّ اللّه َ خبیرٌ بِما یَصْنَعُون و قُلْ لِلْمؤمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أبْصارِهِنَّ و یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ و لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ اِلاّ ما ظَهَرَ مِنها و لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ علی جُیُوبِهِنَّ و لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ اِلاّ لِبُعُولَتهِنَّ أوْ آبآئِهِنَّ أوْ آبآءِ بُعُولَتِهِنَّ أوْ أبْنآئِهِنَّ أوْ أبنآءِ بُعُولَتهِنَّ أوْ اِخْوانهِنَّ أوْ بَنیآ¨ اِخوانِهِنَّ أوْ بَنی اَخَواتِهِنَّ أوْ نِسائِهِنَّ أوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أوِ التابِعینَ غَیْرِ اُولِی الاِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أوْ الطِّفْلِ الذَّینَ لَمْ یَظْهَروا علی عَوْراتِ النساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إلیَ اللّه ِ جمیعا أیُّها الْمُؤمِنونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ». «آیات 30 و 31

#شرح_کلی_این_آیات
«ورود به محلهای مسکونی و غیر مسکونی دیگران و اماکن عمومی، موضوعی بود که در سه آیه پیش آمد و شرح آن گذشت. در این بخش، دو آیه مورد بحث، ضمن تأکید بر ضرورت پاس داشتن از ادب چشم و خودداری از نگاههای آلوده و صیانت دامن خویش از نگاه دیگران، توسط مردان و زنان باایمان، نخست حکم الزامی پوشش اسلامی را برای بانوان مسلمان بیان می کند و سپس مواردی را که از این حکم کلی، استثنا شده بازگو می نماید. آیه نخست، بیان کننده وظیفه مردان مسلمان و آیه دیگر بازگوکننده مسؤولیت شرعی بانوان مسلمان می باشد؛ مسؤولیتی که به یک معنا از حساسیت بیشتر و ظرافت فزونتری برخوردار است.»

در همان جا و بلافاصله پس از توضیح بالا افزودیم: «به خاطر پرهیز از طولانی شدن بحث، شرح و بسط بخشی از آیه دوم را که مربوط به مسأله پوشش است در قسمت آینده خواهیم آورد …».

اینک پس از سه سال کامل، زمان عمل به وعده فرا رسیده است! زمانی که طبعا مجله خوانندگان جدیدی دارد که حتی خبر از قسمتهای قبل ندارند، چه رسد به حضور ذهن نسبت به مباحث آیات پیشین و دو آیه مورد بحث. جهت اطلاع علاقه مندان یادآور می شود درسهای گذشته تفسیر سوره مبارکه نور طی سالهای 1376 تا 1378، به ترتیب در شماره های 61، 62، 64، 65، 66، 67، 69، 71، 72، 75، 77، 79، 81، 86 و 89 پیام زن آمده است. البته مجله در فاصله وقفه یادشده، مقالات مفید فاضل محترم جناب آقای محمد سروش محلاّتی را در موضوع نگاه، طی دوازده قسمت تقدیم علاقه مندان کرده است که علاقه مندان می توانند به شماره های 94 تا 106 مجله مراجعه کنند.

مراجعه به قسمتهای پیشین بحث نشان می دهد روش کلی ما در شرح و تفسیر آیات سوره نور به این گونه است که به ترتیب آیات سوره، یک یا دو یا سه آیه را که از نظر موضوع با هم تناسب دارند، موضوع بحث قرار داده و پس از «شرح کلی» به تبیین و ارائه «نکات ادبی» آن می پردازیم. سپس به «شرح تفصیلی» فرازهای آیه یا آیات مورد بحث می پردازیم. و در پایان برخی «روایات» را در شأن نزول آیه یا متناسب با موضوعات بحث بازگو می کنیم. «شرح کلی» اجمالی و «نکات ادبی» دو آیه مورد بحث، به تفصیل در قسمت پانزدهم آمده است. همچنان که «شرح تفصیلی» آیه نخست و فراز «و قُلْ للمؤمنات یَغْضُضْنَ مِنْ أبْصارِهنَّ و یَحْفَظْنَ فُروجَهُنَّ» به همراه روایات مربوط به آن نیز در قسمت قبل آمده است. بویژه بحث «نکات ادبی» دو آیه موضوع بحث، که گفته های قابل توجهی را به خود اختصاص داده است و طبعا فرصتی برای دوباره گویی آنها نیست. از این رو، آنچه در این قسمت می آید «شرح کلی» و «شرح تفصیلی» ادامه بخشی از آیه دوم و روایات مربوط به آن است که در واقع در جهت تکمیل قسمت قبل می باشد. پیوستگی بحث از یک سو و طولانی بودن آن از سوی دیگر، چاره ای جز ارائه آن در سه قسمت باقی نمی گذاشت، اما سه قسمتی که فقط سه سال، یعنی 36 شماره مجله میان قسمت اول و دوم آن فاصله افتاد! امید می رود این توضیح مبسوط، چاره ساز بخشی از تقصیر در تأخیر باشد.

#شرح_کلی:
در دومین آیه مورد بحث، پیامبر(ص) مأموریت می یابد به زنان مسلمان بگوید از نگاههای آلوده و حرام چشم فرو بندند و دامن خود، نگه دارند. کما اینکه در آیه نخست چنین فرمانی، مردان را موظف به حفظ دیده و دامن می کرد. آن گاه طی چهار فراز به مسأله مهم پوشش و پرهیز از خودنمایی دستور می دهد:

1ـ بانوان مسلمان زینت خود را جز آن مقدار که آشکار است، نمایان نکنند.

2ـ پوشش و روسری خود را تا گردن و قفسه سینه اشان بیندازند.

3ـ زینت خود را جز برای دسته هایی از اشخاص، نمایان نسازند.

4ـ به گونه ای راه نروند که زینت پنهان آنان را آشکار سازد.

و در پایان از همه مسلمانان می خواهد که به امید رستگاری به سوی خدا بازگردند و توبه کنند.

نقطه مشترک و اجمالی فرمانهای یادشده، این است که زنان مسلمان خود را بپوشانند و زینت خویش آشکار نسازند، جز آنچه آشکار است و جز برای دسته هایی از افراد که در آیه به صراحت از آنان نام برده شده است.

اینکه زینت مورد نظر در آیه چیست و زینت آشکار کدام است، پرسشهایی است که از سوی مفسّران و نیز فقها یکسان پاسخ داده نشده است. چنان که در بیان مصادیق استثنای دوم نیز در میان آنان اختلاف نظر هست.

#منبع_در قسمت_آخر_ذکر_میشود.