#حجیت_قطع
#قسمت_دوم
#چگونه_شارع_میتواند_قطع_را_از_حجّیت_بیاندازد؟
ممانعت از معذّریت قطع
ما نیز همنوا با مشهور، قائل به استحالۀ سلب معذّریت از قطع به عدم تکلیف هستیم، امّا آیا میتوان به روشی مشابه آنچه در مورد منجّزیت بیان شد، شارع قطع را از حالت معذّریت بیاندازد؟ مثلاً کاری کند که اگر مکلّف اگر از طریق خاصّ قطع به عدم جعل یا عدم فعلیت تکلیف یافت، معذور نباشد؟
پاسخ منفی است، هیچ راهی برای این منظور وجود ندارد؛ زیرا قطع معذّر، قطع به عدم تکلیف است، و عدم تکلیف موضوع ندارد تا مثلاً عدم قطع خاصّ در آن اخذ شود.
عدم حجّیت قطع عقلی در نظر اخباریون
برخی از علمای اخباری، معتقد شدهاند که علم به احکام شرعی، اگر مستند به دلیل عقلی بوده و ریشه در نقل نداشته باشد، حجّت نیست، آیا سخن آنان درست است؟
پاسخ اینان را در دو مقام میدهیم:
مقام ثبوت
طبق مبنای ما، سلب منجزیّت از قطعِ به تکلیف ممکن است، بنابراین محال نیست که شارع مقدّس از قطع عقلی به احکام، منجّزیت را برگیرد؛ به این نحو که بگوید: «هر گاه از طریق عقل قطع به تکلیف من یافتی، اگر با آن مخالفت کنی، تو را عقاب نخواهم کرد».
امّا طبق مبنای مشهور، تنها راه توجیه ثبوتی این نظر، بهرهگیری از روش سابق الذکر است، یعنی اینکه: شارع علم عقلی را از طریقی بودن خارج و عدم آن را در موضوع احکام شرعی اخذ کند؛ به عبارت دیگر: تمام احکام شرعی را مقیّد کند به این که مکلّف از طریق عقل به جعلشان علم نیافته باشد.
مقام اثبات
اثباتاً هیچ دلیلی بر سلب منجّزیت از قطع عقلی و یا تقیید موضوع احکام به عدم قیام دلیل عقلی نیست، و آنچه منشأ نظر اخباریون شده است، توهّماتی بیش نیست که در بحث حجّیت دلیل عقلی، در این باره بیشتر سخن خواهیم گفت. ان شاء الله.
[1] . و یا ضدّ آن قطع خاصّ را در موضوع اخذ کند، مثلاً به جای آنکه عدم قطع عقلی را در موضوع اخذ کند، قطع حاصل از نقل را در آن بگنجاند.
چگونه شارع می تواند قطع را از حجیت بیاندازد؟